afb. Fotopersbureau Het Zuiden, 29 augustus 1939

Tweede Wereldoorlog

Algemeen

Collectie Tweede Wereldoorlog 1930-1947(1970)

NL-HtSA Archiefnummer 0236 (aangepast 6 augustus 2019)

Afdeling Erfgoed 's-Hertogenbosch (AEH)

Dag- en weekbladen verschenen voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog, 1938-1947

NL-HtSA Archiefnummer 0328 (aangepast 18 februari 2020)

Afdeling Erfgoed 's-Hertogenbosch (AEH)

Bureau R-Verrichtingen en oorlogsschadevergoedingen te 's-Hertogenbosch, 1940-1960

NL-HtSA Archiefnummer 0420 (aangepast 24 januari 2019)

Afdeling Erfgoed 's-Hertogenbosch (AEH)

Distributiedienst 's-Hertogenbosch Tweede Wereldoorlog 1942-1950

NL-HtSA Archiefnummer 0789 (aangepast 22 november 2019)

Afdeling Erfgoed 's-Hertogenbosch (AEH)

Roll of Honour

NL-HtSA Archiefnummer 0824

Afdeling Erfgoed 's-Hertogenbosch (AEH)

Dagboek met oorlogsdocumentatie

NL-HtSA Archiefnummer 1014

Afdeling Erfgoed 's-Hertogenbosch (AEH)

Losse stukken en kleine collecties, 1533-1994

NL-HtSA Archiefnummer 1021

“Bekanntmachung/Bekendmaking” door de Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandsche gebied Seyss-Inquart ter instructie aan de bevolking vanwege naderende oorlogshandelingen, 1944.
“Openbare kennisgeving” door de secretaris-generaal van Sociale Zaken A.L. Scholtens en de commissaris-generaal voor economische zaken en financiën Jakob, van de grote vraag naar 3 werkkrachten in Duitsland en de oproep aan werklozen om zich daarvoor te melden, 1940.
Speciale uitgave van “De Provinciale en Huisgezin” van 16 mei 1940 waarin uitleg wordt gegeven over de nieuwe, Duitse betaalmiddelen, 1940.
“Notice/Bekendmaking” door het Militair Gezag te bevestigen aan of bij een monument met het verzoek dat onbeschadigd te laten, 1944.

Aanplakbiljet met de tekst: “Debris will not be removed from this site. By order Army Comd.”, z.d.

“Verordnung über Verdunkelung/Verordening betreffende de verduistering” door “Der Oberbefehlshaber der Heeresgruppe”, z.d.
“Autobusverordening” door het Militair Gezag, 14 februari 1945, nr. 71, 1945.
“Verordening Rijvergunningen”, door het Militair Gezag, 14 februari 1945, nr 70, 1945.
Verslag door NN Hekker, wonende in de Hinthamerstraat, van zijn belevenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog, 1994.
NB: vermoedelijk vastgelegd na een oproep uit 1994 door het Stadsarchief om materiaal uit 1940-1945 te melden of persoonlijke verhalen in te leveren. Deze oproep zit eveneens in de omslag van dit inventarisnummer.
“Tweede distributie stamkaart” voor A.J.M. van der Bruggen en J.Th.M. van der Bruggen voor de registratie van uitgereikte bonkaarten ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, z.d.
“Het gouden boek”, receptiealbum waarin de handtekeningen en heraldische wapenen van onder andere koninklijke gasten, ministers en bevrijders bij hun bezoek aan de stad, 1936-1946.
NB: groot formaat, apart geborgen.

Afdeling Erfgoed 's-Hertogenbosch (AEH)

Doeke

door Henny Molhuysen

Rond 4 en 5 mei komen er bij tal van mensen die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt vele gebeurtenissen opnieuw voor ogen. Verhalen ook die dikwijls betrekking hebben op de activiteiten van één enkele mens. Iemand die vond dat hij zijn plicht als Nederlander moest doen en dat ook deed. En daarvoor nooit een lintje heeft gekregen. Zoals bijvoorbeeld Doeke Dijksterhuis. Hij was een echte Groninger, geboren in 1897 in Bierum. Hij werkte bij de PTT en werd vanuit Rotterdam overgeplaatst naar 's-Hertogenbosch. Dat was in 1936. In 's-Hertogenbosch kwam Dijksterhuis te wonen in de Muntel, Moliusstraat 35. Hij was een wat stille man. Maar tijdens de oorlog zou blijken waartoe hij in staat was.

Als PTT'er moest hij ook post brengen naar het gijzelaarskamp Beekvliet in Sint-Michielsgestel. Deze gijzelaars kregen alleen gecensureerde post en de te verzenden brieven werden eveneens gecontroleerd. Doeke en ook andere PTT'ers namen echter ook illegale post mee. Daartoe moest de wacht even worden afgeleid of moest er een 'wisseltruc' worden uitgehaald, waarbij het ene sigarendoosje omgeruild werd met een ander. Op die manier kon deze 'Piet Hein-post', zoals deze werd genoemd, verstuurd worden naar de wachtende familie. Via deze post konden bovendien heimelijke ontmoetingen gerealiseerd worden tussen de gijzelaars (die naar een Bosch' ziekenhuis moesten voor onderzoek) en hun echtgenoten.

Doeke deed méér. Martien Jakobs, een joodse jongen, eveneens in de Moliusstraat wonend, kon bij de familie Dijksterhuis onderduiken. In huis woonde ook al Anny Staal (een telefoniste bij De Gruyter, die actief was in de illegaliteit). Bovendien vroeg in 1942 de joodse familie Jakobs (oom, tante en drie kinderen) eveneens om onderdak. Ze kregen het!

Problemen waren er genoeg. Hoe was er aan voldoende voedsel te komen voor deze zes onderduikers, want bonnen hadden ze niet? Doeke wist er wel wat op; hij slaagde er telkens weer in aan voldoende eten te komen. Al betekende dat dikwijls 'zwart' kopen.

Bovendien was er de angst ontdekt te worden. Nomaal zaten de onderduikers in de huiskamer; vanzelfsprekend moesten ze binnen blijven. Dikwijls dreigde er onraad. Vreemde mensen in de straat. Bovendien kwam er een NSB'er in de straat wonen. Zoontje Doeke jr. kwam altijd waarschuwen als er moffen in de buurt waren. Dan moesten de onderduikers naar boven en kropen ze alle zes achter een schot. Eens is er een inval in huis geweest. Maar toen er vlees werd ontdekt in de kelder werden de verdere naspeuringen gestaakt en kon iedereen weer gerust ademhalen. Toch heeft deze onderduikperiode veel angst en ellende veroorzaakt, ruim twee jaar lang.

Bij de bevrijding van de stad in oktober 1944 werd Doeke Dijksterhuis gewond door granaten. Zwaar gewond aan een been en een bil werd hij via Grave naar een ziekenhuis in Eindhoven gebracht. Later kon hij naar huis terugkeren.

Na de oorlog kwam Martien Jakobs nog regelmatig op zijn oude onderduikadres. De andere voormalige onderduikers emigreerden naar de USA en Canada.

Doeke Dijksterhuis overleed in 1979. Zonder een lintje te hebben gehad...

Brabants Dagblad donderdag 5 mei 1988

WW II Capture of 's-Hertogenbosch

National Archives Identifier: 23356
Local Identifier: 111-ADC-9592
Creator: Department of Defense. Department of the Army. Office of the Chief Signal Officer. (18.09.1947 - 01.03.1964)

catalog.archives.gov

1985	C.P.F. van Aalst Ontwikkeling Bossche binnenstad ná 1945 : Wederopbouw, sanering en cityvorming Monumenten 3/4 (1985) 11-13
1988	Henny Molhuysen Verhalen en legenden : Doeke Brabants Dagblad donderdag 5 mei 1988
1994	Peter-Jan van der Heijden s-Hertogenbosch 1938-1953 : Korte kroniek van oorlog, bevrijding en wederopbouw 's-Hertogenbosch 3 (1994) 83-87
1994	A. van Drunen Bouwsporen uit de oorlog 's-Hertogenbosch 3 (1994) 89-92
1994	H. Willems De wederopbouw van 's-Hertogenbosch : Herstel van de oorlogsschade in de Bossche binnenstad 's-Hertogenbosch 3 (1994) 93-101
1995	Ad van den Oord Zwart en grijs in de Tweede Wereldoorlog : 'Fout' en 'goed' in de Tweede Wereldoorlog in Brabant Boschboom Bladeren (1995) 30-42
2004	Monique Brummans en Laurens Ruzius Market Garden en 's-Hertogenbosch : Hoop op snelle bevrijding vervlogen Bossche Bladen 3 (2004) 85-89
2008	Wim Hagemans Vergeten kisten vol oorlogsgeschiedenis Brabants Dagblad zaterdag 12 april (foto's)
2008	Wim Hagemans Archief maakt dodenlijst van Den Bosch compleet Brabants Dagblad zaterdag 12 april (foto's)
2008	Henk Mees Bossche oorlogsverhalen vullen de hele dag Brabants Dagblad maandag 21 april 2008
2008	Henk Mees Leven in oorlog was alledaags Brabants Dagblad dinsdag 22 april 2008
2008	Henk Mees De vlucht van een jong Bosch gezin Brabants Dagblad maandag 5 mei 2008 (foto)
2008	Wim Hagemans Bombardement op Graafsewijk fatale vergissing Brabants Dagblad vrijdag 17 oktober 2008 (foto)
2008	Wim Hagemans In één klap bijna de hele familie weg Brabants Dagblad vrijdag 17 oktober 2008 (foto)
2008	Geert van der Star 'Het is iets bitterzoets: herdenken' Brabants Dagblad vrijdag 24 oktober 2008 (foto)
2009	Henk Mees Hoe 'helper' bevrijders een oorlogsgevangene werd Brabants Dagblad zaterdag 31 januari 2009
2009	Henk Mees 'Uit alles blijkt volstrekte onschuld van Jos Ekel' Brabants Dagblad zaterdag 31 januari 2009
2009	Redactie BBC-programma aanleiding voor bijzondere herinneringen Bosschenaar onschuldig in het NSB-kamp in Vught Bossche Omroep zondag 1 februari 2009
2009	Anke Bardie 'Terwijl 's-Hertogenbosch al vrij was, werd in de Bommelerwaard nog hevig gestreden' Bossche Omroep zondag 3 mei 2009
2011	'Wat mijn klasgenoten overkwam is niet te begrijpen' Zeg 4 mei en Toos Jonker-Kaasjager uit Rosmalen, nu 83, denkt automatisch aan de sinistere lotsbestemming van acht van haar klasgenootjes. Tom Vos \| Brabants Dagblad woensdag 4 mei 2011
2012	Tachtig dagen in de bak na vrijwilligerswerk WOII Bob van Boekel uit Lith vond in het familiearchief een zeer bijzonder stuk Bossche geschiedenis waar nog niemand over heeft geschreven. Domien van der Meijden \| Brabants Dagblad dinsdag 10 januari 2012
2012	Redactie Bevrijder vraagt op sterfbed om kaarsje in St-Jan Brabants Dagblad zaterdag 21 januari 2012 \| B02
2012	Domien van der Meijden Duitsers beschoten blusslangen Brabants Dagblad zaterdag 4 februari 2012 \| B06
2012	Saucepan terug in Den Bosch Bij de aanval op Den Bosch werd de codenaam ‘Saucepan’ gebruikt. Het blijkt de naam te zijn van een ‘good luck-mascotte’ van het 4e bataljon Welch Regiment. Domien van der Meijden \| Brabants Dagblad woensdag 24 oktober 2012 \| 26-27
2014	Het huis dat in 1942 te veel zag Ze heeft Den Bosch 67 jaar gemeden. Te pijnlijk: in 1942 belden de Duitsers bij haar Joodse familie aan. Izak, Sophia en hun Max zagen Boterweg 34 niet meer terug. Voor het eerst bezoekt Betty Lievendag het huis. Eric Alink \| Brabants Dagblad zaterdag 3 mei 2014 \| 36-37
2014	Den Bosch zegt ‘Wales’ vaarwel Den Bosch staat dit jaar voor het laatst uitgebreid stil bij de bevrijding van de stad door de Welshmen in oktober 1944. Robèrt van Lith \| Brabants Dagblad vrijdag 9 mei 2014 \| 25
2014	Wheels brengt de oorlog tot leven Duizenden Bosschenaren zien oorlog op Markt herleven met materieel van Wheels. Domien van der Meijden \| Brabants Dagblad maandag 27 oktober 2014 \| 10-11
2014	Domien van der Meijden Veteraan snapt dat Den Bosch overstapt naar 4 en 5 mei gedenken. Brabants Dagblad maandag 27 oktober 2014 \| 11
2014	Henk de Werd Herinneringen aan de mobilisatie, aan 10 mei 1940, de verduistering en de bevrijding Rosmalla 3 (2014) 3-79
2015	Mensen : Jo van Hoek, een Bosschenaar in de oorlog In Bossche Kringen van januari en maart 2015 was een verslag te lezen, dat een anonieme zuster maakte van de bevrijding van 's-Hertogenbosch eind 1944. Daarop kregen we een mailtje van Jo van Hoek. Hij vertelde daarin dat hij een van de mensen was, die bij de zusters in de Hinthamerstraat ondergedoken had gezeten. Reden om eens met hem om de tafel te gaan zitten. Hier volgt een korte weergave van het lange gesprek dat we met hem hadden. Nik de Vries en Ton Vogel \| Bossche Kringen 4 (2015) 48-49
2016	Boek en een boeiend betoog Ad Hermens heeft gisteren in het Bossche stadhuis zijn rijkelijk geïllustreerde boek over de landingen van gliders (zweefvliegtuigen), die in september 1944 in de omgeving van Den Bosch plaatsvonden, gepresenteerd. Wethouder Huib van Olden ontving het eerste exemplaar. Chris Korsten \| Brabants Dagblad zaterdag 16 januari 2016 \| 4
2016	Jan de Wit Eén dag alleenheerser van 's-Hertogenbosch De Boschloog (2016) 28-29
2016	Struikelen over het schrijnende niet-weten Bijna 300 Bossche Joden eindigden hun leven in concentratiekampen. Maar wat zegt een lijst met namen? Mieske van Eck \| Brabants Dagblad woensdag 4 mei 2016 \| 4-5
2016	Oorlogs-ironie: de bom die verbindt Voor Cees de Graaf en Jan van Benthem is 22 oktober 1944 een gitzwarte dag. Een Engelse vliegtuigbom bracht de mannen weer bij elkaar. Gert-Jan Buijs \| Brabants Dagblad vrijdag 30 december 2016 \| Regio 4-5
2017	De oren spitsen voor oorlogsverhalen Onderduikers in huis nemen. Of toch maar niet. Gewone mensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog bijzondere beslissingen namen. In dergelijke verhalen is de stichting Crossroads Brabant 40-45 geïnteresseerd. Marc Brink \| Brabants Dagblad dinsdag 5 december 2017 \| Regio 3
2019	Monique Ruzius-Brummans De eenzame man op de brug : Oorlogsbronnen ¹ Bossche Kringen 2 (2019) 59
2019	Anita Reisz Vals beschuldigd : Oorlogsbronnen ² Bossche Kringen 3 (2019) 37-40
2021	Wim Hagemans A.R. van Dorp, brandweercommandant in oorlogstijd Bossche Kringen 4 (2021) 32-34
2021	Wim Hagemans Hoe de Duitsers de Bossche brandweer dwarszaten Bossche Kringen 4 (2021) 35-39
2021	De verovering van Sluis 0 op doek Sprinten over de sluisdeuren, Crocodile-tanks spugen vuur over de Zuid-Willemsvaart. In opdracht van de bevrijders uit 1944 schilderde Stuart Brown recent de slag om Den Bosch. Bertjan Kers \| Brabants Dagblad dinsdag 21 december 2021 \| Regio 4
2022	Bert van Coenen Hoe de Duitsers in de oorlog met hun doden omgingen Bossche Kringen 1 (2022) 41-45
2022	Gerrit Mol Rosmalenaren in Kamp Amersfoort Rosmalla 3 (2022) 16-17
2023	Henk Kuipers Unieke herinnering aan de oorlog op het dak van Reinier van Arkel Bossche Kringen 4 (2023) 48-50
2024	Wim Hagemans Meer dan een noodgraf was in 1944 niet mogelijk Bossche Kringen 4 (2024) 28

1946	A.H.M.H. Receveur (inleiding) Uit roerige dagen : Memories van de Transportcolonne afd. 's-Hertogenbosch en O., 1940-1945
1956	J.E.L. Carter The Royal Engineers Journal : 244th Field Company, R.E., at 's-Hertogenbosch - 1944
1956	C.N. Barclay The history of the 53rd (Welsh) Division in the Second World War London 1956
1995	A. Verlaat Engelen in oorlogstijd 1940-1945 Heemkundekring 'Onsenoort' afdeling Engelen \| Engelen april 1995
1995	Ooggetuigen Reinier van Arkel en Voorburg tijdens de Tweede Wereldoorlog \| Verhalen van ooggetuigen (1995)
1999	A. Verlaat Een herinnering aan de oorlogsslachtoffers van Engelen Engelen oktober 1999
2008	René Kok e.a. 'Wegens bijzondere omstandigheden ...' 's-Hertogenbosch in bezettingstijd 1940-1944 Uitgeverij Veerhuis \| Alphen aan de Maas 2008 \| ISBN 978 90 8730 019 7
2009	Hans van de Ven e.a. Herdenking oorlogsslachtoffers Engelen-Bokhoven Stichting Engelens Belang \| oktober 2009
2016	Jeanne Tervoort-Verdonk Nooit vergeten jaren 's-Hertogenbosch 2016
2019	Wil en Diny van Elzen-van Gerwen, Marc van der Els en Theo Broers Ter herinnering aan Gred van Gerwen 8 februari 1910 - 3 mei 1945 Rosmalen 2019
2021	Ine Snelder (red.) Was ik dat? Marichel : Dagboek van Mary Bendiks (1924-2004), een jong meisje tijdens de oorlogsjaren '40-'45 Eigen beheer 2021 \| ISBN 90-9034-650-2

C.J. Gudde, 's-Hertogenbosch geschiedenis van vesting en forten (1974) 185, 186, 227

Brian Heffernan, Ongeschoeide karmelitessen in de Nederlandse katholieke kerk, 1872-2020 | Radicaal kloosterleven (2021) 241, 263-265, 285-286, 301, 310, 313, 320, 351, 398, 401, 405-432, 444, 469-470, 474, 479, 481-482, 516, 685, 688-690, 697

Henk Henkes, Van den Raethuys tot Stadhuis (2016) 10, 38, 40, 42, 55, 61, 106, 108, 109, 152, 153, 241, 243

Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 279, 285, 287, 289, 290, 297, 318, 326, 327, 336, 345, 348, 349, 351, 370, 381, 384, 386, 387, 389, 390, 395, 397, 398, 416

n: vermelding in een voetnoot

Bossche Encyclopedie |

Tweede Wereldoorlog

Algemeen

Collectie Tweede Wereldoorlog 1930-1947(1970)

NL-HtSA Archiefnummer 0236 (aangepast 6 augustus 2019)

Dag- en weekbladen verschenen voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog, 1938-1947

NL-HtSA Archiefnummer 0328 (aangepast 18 februari 2020)

Bureau R-Verrichtingen en oorlogsschadevergoedingen te 's-Hertogenbosch, 1940-1960

NL-HtSA Archiefnummer 0420 (aangepast 24 januari 2019)

Distributiedienst 's-Hertogenbosch Tweede Wereldoorlog 1942-1950

NL-HtSA Archiefnummer 0789 (aangepast 22 november 2019)

Roll of Honour

NL-HtSA Archiefnummer 0824

Dagboek met oorlogsdocumentatie

NL-HtSA Archiefnummer 1014

Losse stukken en kleine collecties, 1533-1994

NL-HtSA Archiefnummer 1021

Doeke

WW II Capture of 's-Hertogenbosch

C.P.F. van Aalst

Henny Molhuysen

Peter-Jan van der Heijden

A. van Drunen

H. Willems

Ad van den Oord

Monique Brummans en Laurens Ruzius

Wim Hagemans

Wim Hagemans

Henk Mees

Henk Mees

Henk Mees

Wim Hagemans

Wim Hagemans

Geert van der Star

Henk Mees

Henk Mees

Redactie

Anke Bardie

'Wat mijn klasgenoten overkwam is niet te begrijpen'

Tachtig dagen in de bak na vrijwilligerswerk WOII

Redactie

Domien van der Meijden

Saucepan terug in Den Bosch

Het huis dat in 1942 te veel zag

Den Bosch zegt ‘Wales’ vaarwel

Wheels brengt de oorlog tot leven

Domien van der Meijden

Henk de Werd

Mensen : Jo van Hoek, een Bosschenaar in de oorlog

Boek en een boeiend betoog

Jan de Wit

Struikelen over het schrijnende niet-weten

Oorlogs-ironie: de bom die verbindt

De oren spitsen voor oorlogsverhalen

Monique Ruzius-Brummans

Anita Reisz

Wim Hagemans

Wim Hagemans

De verovering van Sluis 0 op doek

Bert van Coenen

Gerrit Mol

Henk Kuipers

Wim Hagemans

A.H.M.H. Receveur (inleiding)

J.E.L. Carter

C.N. Barclay

A. Verlaat

Ooggetuigen

A. Verlaat

René Kok e.a.

Hans van de Ven e.a.

Jeanne Tervoort-Verdonk

Wil en Diny van Elzen-van Gerwen, Marc van der Els en Theo Broers

Ine Snelder (red.)

n: vermelding in een voetnoot

Op deze pagina